Veel mensen weten wel wat Mediawijsheid inhoudt maar niet iedereen kan goed uitleggen wat het betekent. Het is de verzameling van competenties die je nodig hebt om actief, kritisch en bewust om te gaan met online (en offline) media zodat je optimaal kunt deelnemen aan de wereld om je heen.
Of anders gezegd: je bent in staat om media nuttig in te zetten en daarmee de kwaliteit van je leven te vergroten en zo goed mogelijk deel te nemen aan het leven om je heen.
Zoals in het cirkeldiagram zichtbaar is, is mediawijsheid een onderdeel van Digitale Geletterdheid. Dit is weer een onderdeel van de 21e eeuwse vaardigheden. Dit zijn 11 vaardigheden die kinderen (maar ook volwassenen) nodig hebben bij het werken, leren en leven in een samenleving waarin technologie en media een steeds grotere rol speelt.
Dit model is ontwikkeld door SLO (Stichting Leerplanontwikkeling) en Kennisnet. Hier en hier is er meer over terug te vinden.
Mediawijsheid gaat verder dan alleen leren omgaan met social media. Er zijn diverse thema’s die hierbij een rol spelen. Hieronder zijn een aantal weergegeven.
- Schermtijd – Te veel schermtijd kan ten koste gaan van andere vaardigheden die kinderen opdoen. Maar wellicht gaat het meer om schermkwaliteit i.p.v. schermtijd; wat doen kinderen in de tijd dat ze met schermen bezig zijn. Als voorbeeld: een uur intensief minecraft spelen kan waardevoller zijn dan 10 minuten kattenfilmpjes kijken.
- Online seksualiteit – Hoe kan je dit zo leuk mogelijk houden en voorkom je problemen met sexting, grooming enz.
- Online veiligheid – Hoe kan je je privacy zo goed mogelijk bewaken en voorkom je dat je slachtoffer wordt van cybercriminelen. Dit begint bijvoorbeeld bij sterke en slimme wachtwoorden.
- Desinformatie – Sinds het begin van de coronacrisis hebben de ontwikkeling en het gebruik van online tools, communicatiemiddelen en media een vlucht genomen. Mensen zijn nog meer online en er gebeurt veel in de wereld. Hierdoor is ook de hoeveelheid aan nepnieuws en complottheorieën sterk toegenomen. Daarbij is de ontwikkeling van deepfake video’s en kunstmatig gegenereerde foto’s sterk in opkomst. Hoe onderscheid je nu op een goede manier echt van nep. Dit thema behoort ook wel bij de 21e eeuwse vaardigheid ‘Informatievaardigheden’
- Gaming – Vooral kinderen gamen veel. En soms kan het te veel worden en komen andere belangrijke zaken in het gedrang. Ook kan een verslaving dan in beeld komen.
- Foto’s en filmpjes delen – erg leuk natuurlijk maar sommige foto’s en filmpjes kunnen vervelende gevolgen krijgen. Zeker wanneer dit beeldmateriaal ongewenst verder wordt verspreidt.
Kinderen weten erg goed met de diverse toepassingen om te gaan. De functionaliteit van TikTok, Instagram en Snapchat hebben weinig geheimen voor hen; ze zijn erg ‘knoppenvaardig’. Maar niet altijd even mediawijs. Deze tegenstelling maakt het voor ouders en begeleiders verwarrend en vaak lastig om hen hierin te volgen en hen hierin op een juiste wijze te begeleiden.
Wanneer kinderen zich beter bewust zijn van de risico’s van online media en hier naar handelen zijn ze beter in staat verantwoordelijk deel te nemen aan onze mediasamenleving. Dit kan tevens een positief effect hebben op mogelijk pestgedrag.
Hierboven zijn een aantal thema’s kort en bondig weergegeven. Wanneer u meer toelichting wenst kunt uiteraard altijd contact met mij opnemen. Op de pagina met linkjes kunt u ook het nodige aan extra informatie terugvinden.
