Pesten komt voor op veel plekken in onze maatschappij: in de kinderopvang, op school, op het werk, bij de muziek- of sportvereniging, in ouderencentra.
Ik richt mij voornamelijk op het tegengaan van pesten in de schoolgaande periode. Tijdens de schooltijd worden mensen gevormd en wordt de basis gelegd voor het leven. Kinderen moeten nog leren hoe ze met zichzelf en anderen om moeten gaan.
Maar wat is pesten nu eigenlijk?
Pesten is een vorm van agressie waarbij één of meerdere mensen de intentie hebben iemand anders steeds opnieuw en gedurende een langere tijd schade toe te brengen en te kwetsen.
De macht is ongelijk verdeeld is; het slachtoffer kan zich meestal niet verdedigen. We zien vier verschillende vormen die elkaar overlappen.
- Fysiek pesten – Dit is de meest zichtbare vorm van pesten. Het slachtoffer wordt geslagen, geschopt, of wordt geraakt met voorwerpen.
- Materieel pesten – Hierbij worden spullen van het slachtoffer vernield, zoekgemaakt of er wordt op een andere manier schade veroorzaakt.
- Cyberpesten – Onze ‘offline’ samenleving is verweven met onze ‘online’ samenleving. Bij pesten is dat niet anders. Social media is dus bijna altijd een onderdeel van pesten. Dit houdt in dat het slachtoffer gepest wordt via bv. Whatsapp, Snapchat of Instagram. Ook sexting of het maken van bv een nepprofiel van iemand anders op Instagram kan leiden tot cyberpesten. Kenmerkend voor cyberpesten is dat daders anoniem kunnen blijven. Hierdoor is het pesten vaak grover, kwetsender en meer laagdrempelig dan bij andere vormen van pesten. Het slachtoffer kan 24 uur per dag belaagd worden. Er is geen mogelijkheid om te ontsnappen aan het pesten en het is lastig om iets kwetsends of schadelijks van het internet te verwijderen.
- Psychologisch pesten – Alle vormen van pesten kunnen psychische schade veroorzaken. Daarnaast kan een slachtoffer ook gepest worden zonder dat eerder genoemde vormen voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan uitschelden, buitensluiten of belachelijk maken. Of een roddel over het slachtoffer de wereld in helpen. Maar ook bedreiging, intimidatie en afpersing kunnen tot schade leiden.
Pesten als groepsprobleem
Pesten is een groepsproces; in het merendeel van de gevallen draait er een heel systeem van meerdere kinderen omheen die invloed uitoefenen op het pesten. Zo krijgen daders hulp van meelopers die actief meedoen met pesten. Aanmoedigers doen niet actief mee maar staan erbij en kunnen hierdoor de daders aanmoedigen om door te gaan met pesten.
Uit waarnemingen van pesten op school bleek dat in maar liefst driekwart van de gevallen aanmoedigers maar vooral ook omstanders een versterkende rol hebben bij het pesten.
Door niets te doen stemmen omstanders er impliciet mee in. Omstanders kunnen medeleerlingen zijn maar ook vrienden, familie, schoolpersoneel, ouders, collega’s van het bijbaantje of verenigingsgenoten.
